Begin 2013 schreef ik een column over strandpaal 13, te vinden op het strand bij
Rockanje, een voormalige heerlijkheid en badplaats gelegen aan de Noordzeekust
in de provincie Zuid-Holland. Het ging eigenlijk nergens over, moet ik eerlijk
bekennen. Geschreven als tijdverdrijf, omdat ik mijzelf twee uur moest vermaken
terwijl onze oudste dochter saxofoonles kreeg van de dirigent van het orkest
waar zij destijds in speelde, die bij gelegenheid op dat moment in dit prachtige
dorp woonachtig was. Dat mijn column jaren later een staartje zou krijgen, had
ik nooit gedacht.
Het was een donderdag, die achtste augustus in 2019. Zes jaar na publicatie
van mijn column krijg ik via de website vragen van ene Martijn de Groot. Hij
werkt aan een boek over strandpalen langs de hele Nederlandse kust en is op zoek
naar verificatie van de betrokkenheid van Jan Blanken bij de invoering van het
systeem van strandpalen. Ik citeerde daarover in mijn column.
Een korte mailwisseling komt die dagen op gang. Hoewel mijn kennis over
strandpalen op dat moment niet verder gaat dan datgene wat ik die middag in 2013
op internet heb gelezen, informeeer ik Martijn - we tutoyeerden elkaar
inmiddels - over mijn bronnen. De kans om elkaar diezelfde maand nog te
ontmoeten tijdens Martijns wandeltocht over het strand langs Rockanje strandt
door slechte weersomstandigheden. Immers, 'het is toch wel belangrijk dat er
tekening en liefst wat blauw in de lucht zit, en geen regen op de lens' zo
verdedigt Martijn zijn keuze om Rockanje later aan te doen. Ten bewijze ontvang
ik van hem een maand later foto's van .... strandpaal 13.
❝
Strandpalen zijn fotogeniek.
~ Martijn de Groot ~
Auteur 'Strandpalen van Nederland'
In 2019 en 2020 wandelt Martijn de hele Nederlandse kust af, van
Zeeuws-Vlaanderen tot Schiermonnikoog. Hij praat met deskundigen, toezichthouders,
kantonniers, archivarissen, liefhebbers, beheerders en onderhoudsmedewerkers en
probeert antwoord te krijgen op de vele vragen die hij heeft over de Nederlandse
strandpalen. Ook fotografeert hij tijdens zijn tocht honderden strandpalen. Een
boek uitgeven gaat immers niet alleen over koude kennis. Om de lezer mee te nemen
in zijn verhaal over het vertrouwde fenomeen langs de Nederlandse stranden mogen
beelden niet ontbreken. Dit spreekt mij natuurlijk aan. De herkenning van het
cultureel erfgoed van strandpalen mag immers niet verdwijnen.
Eind 2021 wordt het sumiere contact tijdens deze periode weer frequenter.
Martijn is de website strandwachters.nl gestart, met daarop door hem in beeld
gebrachte strandpalen. Via de website zijn onder andere van 330 strandpalen
ansichtkaarten met levendige kleuren op stevig karton te verkrijgen. Een deel
van de opbrengst gaat naar de vrijwilligersorganisatie Koninklijke
Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM).
❝
Jouw waardering als fotograaf is me veel waard.
~ Martijn de Groot ~
Auteur 'Strandpalen van Nederland'
In de zomer van dit jaar meldt Martijn opgetogen dat zijn boek 'Strandpalen
van Nederland, het meetlint langs de Noordzeekust' kort na de zomer gaat
verschijnen. Uitgeverij Anoda Publishing gaat de uitdaging aan om het rijkelijk
van beeld voorziene verhaal van Martijn in boekvorm op de markt te brengen.
Een uitnodiging voor het bijwonen van de boekpresentatie volgt.
Vandaag, vier jaar na ons eerste e-mailcontact, ontmoeten we elkaar voor het
eerst in-real-life bij de presentatie van Martijns boek. Hoewel niet naast de
deur, maken mijn vrouw Esther en ik onze opwachting in het gloednieuwe KNRM
Reddingstation van Petten, waar we hartelijk door Martijn zelf ontvangen worden.
Een mooi moment om elkaar de hand te drukken. Een geanimeerd gesprek volgt.
Tijdens zijn boekpresentatie vertelt Martijn bevlogen en met humor over zijn
wandelingen, zijn zoektocht naar de functie, het gebruik en de geschiedenis van
de strandpalen langs de Noordzeekust. Over het vangen in beeld van strandpalen.
Het eerste exemplaar krijgt John de Waard, een Pettenaar die in zijn werkzame
leven veel strandpalen onder handen heeft gehad.
Na afloop signeert Martijn voor de belangstellenden zijn boek. Mijn exemplaar
voorziet hij van mooie woorden. Bedankt Martijn!
Hoewel er op de nabij gelegen Kop van Zuid en het Noordereiland meerdere
rijksmonumenten staan, is er op Katendrecht slechts één te vinden. Op een
steenworp afstand van Metrostation Rijnhaven staat het uit 1901 daterende
Pakhuis Santos, vernoemd naar de Braziliaanse havenstad Santos. Vanuit die stad
werd koffie van het gelijknamige merk naar Rotterdam verscheept en opgeslagen in
het inmiddels monumentale pakhuis. Het sober eclectisch ontwerp van de
architecten J.P. Stok Wzn. en J.J. Kanters heeft een industriële uitstraling.
Momenteel staat het gebouw in de steigers. En dat is niet zomaar. Tussen alle
nieuwe hoge woontorens met moderne appartementen, lofts en studio's herinnert
ook Pakhuis Santos straks blijvend aan het havenverleden van Rotterdam. De
herontwikkeling van Katendrecht moet in 2027 voltooid zijn.
De Open Monumentendag 2023 geeft het publiek vandaag voor het eerst de
mogelijkheid een bezoek te brengen aan Pakhuis Santos in zijn huidige staat. Een
grondige renovatie - die al bijna twee jaar duurt - is nagenoeg klaar. Daarna wordt
het gebouw geschikt gemaakt voor zijn nieuwe bestemming.
❝
De geur van koffie gaat je opnieuw tegemoet komen.
Najaar 2025
De geur van koffie moet je er op dit moment nog even bij denken als je
Pakhuis Santos betreedt. Maar vanaf het najaar van 2025 zal de geur van koffie
je toch weer verwelkomen. Dan staat de verhuizing van het Nederlands Fotomuseum
naar Pakhuis Santos gepland. Dankzij een ruime gift van 38 miljoen euro van de
filantropische stichting Droom en Daad is het toonaangevende fotomuseum eigenaar
van het imposante gebouw geworden. Het museum krijgt daarmee de beschikking over
acht verdiepingen voor tentoonstellingen, de eigen collectie die uit zo'n 5,6
miljoen beelden bestaat, ateliers en op het dak een rooftop restaurant met
panoramisch uitzicht over de skyline van Rotterdam. Ook de collectie met 175
kostbare archieven van onder meer Ed van der Elsken, Erwin Olaf en Dana
Lixenberg wordt opgenomen in een nieuw, duurzaam depot.
Een royaal atrium moet een vrij toegankelijke en dynamische ontmoetingsplaats
worden met ruimte voor de receptie, een fotoboekwinkel en een centraal
trappenhuis dat toegang geeft tot de exposities. Vanuit de koffiecorner zal de
geur van verse koffiebonen je weer tegemoet komen.
❝
Santos wordt dé plek waar de fotografie gevierd wordt, van amateur- tot
kunstfotografie en alles daaromheen.
~ Birgit Donker ~
Directeur Nederlands Fotomuseum
Vroegtijdig arriveer ik bij de ingang van het bouwterrein waar na een kwartier
ook de fotograaf van Panoramaview Rotterdam zich meldt. Een geanimeerd
gesprek ontstaat waarna ook andere bezoekers zich bij ons voegen. Bij de ingang
van het pakhuis is Birgit Donker - directeur van het Nederlands Fotomuseum -
aanwezig om vandaag de eerste groep bezoekers welkom te heten. Eenmaal binnen
kan het atrium bekeken worden. Gesprekken met Birgit Donker en de aanwezige
vakmensen van Burgy - de uitvoerder van het project - geven een interessante
blik op de restauratie van het pakhuis.
Het bezoek tijdens deze Open Monumentendag is een mooie gelegenheid voor
mijn interesse in zowel architectuurfotografie als het Nederlands Fotomuseum waar ik
vijf jaar geleden een nominatie van ontving. Een goed bestede ochtend.
Ook geïnteresseerd in de voortgang van de inrichting van de nieuwe locatie
van het Nederlands Fotomuseum? Meld je hier aan voor updates.
Het Nederlands Fotomuseum blijft tot de verhuizing gevestigd in
bedrijfsverzamel-gebouw Las Palmas op de Wilhelminapier.
Onder de titel 'Gezien worden' exposeerde jong talent Eva Boyer
vanmiddag haar fotowerk op de eindtentoonstelling bij de Nederlandse
Academie voor Beeldcreatie (NAVB) in Amsterdam. De NAVB kent een
aantal faculteiten, te weten de Nederlandse Fotovakschool, de Dutch
Filmers Academy, de Amsterdam Film School en de XR-Academy.
In 2022 bezocht Eva een open dag van deze academie die excellent
fotografie-, film- en virtual design-onderwijs geeft dat nauw
aansluit op de arbeidsmarkt. In vervolg hierop werd haar een cursus
fotografie aangeboden die zij gratis kon volgen. De NAVB is partner
van Sparkel2Doen. Dit is een project van de Nationale Vereniging
ReumaZorg Nederland binnen het programma Maatschappelijke Diensttijd,
waarbij jongeren tussen de 14 en 27 jaar oud de kans krijgen om zich
te ontwikkelen op sociaal, maatschappelijk en creatief niveau door
middel van diverse gratis cursussen en workshops.
Van november 2022 tot februari 2023 volgde Eva 8 zaterdagen les op
de NAVB-vestiging in Rotterdam waar zij de 'basic skills' van
fotografie leerde en aan een eigen eindproject werkte. Het
eindproject moest een link hebben met 'zorg'.
❝
Als je langzaam uit je schulp durft te kruipen, kunnen anderen je weer zien.
~ Eva Boyer ~
Introvert
In een toelichting op haar eindproject schrijft Eva: 'Ik ben introvert. Er
was een tijd dat ik sterk de neiging had om mezelf terug te trekken. Introverte
mensen hebben dan ook tijd nodig om alleen te zijn. Maar wanneer ze zich steeds
vaker beginnen terug te trekken, kan dit leiden tot eenzaamheid. De connectie
met zichzelf en anderen raakt geleidelijk aan verloren. Want wanneer je jezelf
niet meer ziet voor wie je bent, en anderen dit ook niet meer zien, voel je je
ongezien. Als je langzaam weer uit je schulp durft te kruipen, kunnen anderen je
weer zien. Zo zie je ook jezelf weer en voel je je erkend.'
In haar serie van drie in zwart/wit uitgevoerde foto's geeft Eva in beeld
invulling aan haar gedachten over haar introvert-zijn. Zoals zij in haar
toelichting schrijft, is er een ontwaken waarin zij opnieuw met zichzelf in
connectie komt en haar blik weer gezien wordt.
Ik was blij verrast met haar uitnodiging om de expositie van haar eindproject
vandaag te komen bewonderen en kijk nu met belangstelling uit naar het verdere
fotowerk van dit vijftienjarige talent.
Na twee jaar verstek te hebben laten gaan, verheugde ik me er vandaag
enorm op om de 24e editie van Art Rotterdam in de Van Nellefabriek te
bezoeken. Dit jaar vormt het iconische gebouw opnieuw het decor van dé
beurs voor hedendaagse kunst met zo'n 73 prospects en 92 galeries vanuit
diverse Europese landen. Dit jaar zijn ook op het terrein rondom de Van
Nellefabriek verrassende kunstwerken te vinden. Al met al opnieuw een
beurs met kunst in vele vormen, ook in fotografie.
Terwijl ik in voorgaande jaren in gezelschap van andere
kunstliefhebbers een bezoek aan de beurs bracht, was ik vandaag aangewezen
om mijn eigen gespreksparner te zijn. Dit heeft in geen geval het bezoek
ingekort. Er valt zoveel te zien.
Met de extra door Art Rotterdam ingezette gratis bussen was ik binnen
enkele minuten van Rotterdam Centraal naar de Van Nellefabriek.
Prospects
Ieder jaar organiseert het Mondriaan Fonds de tentoonstelling Prospects.
Het publieke fonds voor beeldende kunst en cultureel erfgoed in Nederland
stimuleert hiermee de zichtbaarheid van startende kunstnaars. Prospects
vindt dit jaar voor de elfde keer plaats. Het is de vierde keer dat de
tentoonstelling samengesteld wordt door Johan Gustavsson (onder andere
docent aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag).
Hij wordt dit jaar bijgestaan door Louise Bjeldbak Henriksen (freelance
curator en onafhankelijk onderzoeker).
De tentoonstelling Prospects vormt onderdeel van Art Rotterdam en is
inbegrepen in het ticket. In een aparte hal zijn de werken van de recent
gestarte kunstenaars te vinden die een bijdrage kregen van het fonds. In
een kleine - gratis te verkrijgen - brochure worden zij kort voorgesteld.
Veel kunstenaars zijn zelf aanwezig om hun werk toe te lichten. Een mooie
gelegenheid voor het publiek om kennis met hen te maken.
Fotografie in kunst
Eenmaal binnen begint mijn wandeling langs alle exposities van de
gallaries en prospects. Een breed scale aan bezoekers geeft duidelijk aan
dat iedereen van kunst kan genieten. Terwijl de één minuten lang voor
een kunstwerk staat, gefocust op elk detail, voeren anderen geanimeerde
gesprekken met elkaar over hetzelfde object. Het is leuk om te zien dat er
ook enkele jongeren zich vergapen aan al het moois en de kunstzinnigheid.
Dit jaar was mijn focus vooral gericht op elke vorm van kunst waar
fotografie in verwerkt is. Buiten enkele kostbare - vooral unieke - oude
foto's, is er een breed scala aan toegepaste fotografie in kunst aanwezig.
Gefotografeerde kunst zoals het werk van Dora Lionstone, het spectrum van
documentaire fotografie en autonome kunst van Kimberly Dias en de preview
van een grotere tentoonstelling over Cova da Moura van Marie-Louise Hodge,
waarin zij de invloed van het koloniale verleden op deze plek zicht- en
voelbaar wil maken.
Veel van de kunst is ook te koop op de beurs. Een goed gevulde
portemonnee is echter wel een voorwaarde om iets van al het moois na de
beurs mee naar huis te mogen nemen.
❝
Een bezoek aan Art Rotterdam is de prijs van het ticket meer dan waard.
NN Art Award 2023
Het is alweer de zevende keer dat de NN Art Award is uitgereikt. Deze
prestigieuze stimuleringsprijs voor getalenteerde kunstenaars die een
opleiding hebben afgerond aan een Nederlands instituut wordt traditioneel
aan de vooravond van het publiekstoegankelijke deel van de beurs
uitgereikt. De vier genomineerde kunstenaars zijn dit jaar Kévin Bray
(Upstream Gallery, Amsterdam), Monali Meher (Lumen Travo, Amsterdam),
Laura Jatkowski (Prospects) en Salim Bayri (Prospects). Met de prijs is
een geldbedrag van € 10.000 gemoeid, dat kan worden gebruikt om het werk
van de kunstenaar verder te ontwikkelen en aan een breder publiek te
tonen. Bovendien koopt NN Group één of meerdere werken van de
genomineerden aan voor de bedrijfscollectie.
NN Group - een internationale verzekeraar en vermogensbeheerder - kent een
lange geschiedenis op het gebied van cultuursponsoring. Zij is ook sponsor
van het Mauritshuis en het Nederlands Fotomuseum. Vanuit maatschappelijke
betrokkenheid probeert zij kunst en cultuur voor een breed publiek
toegankelijk te maken, mede door investeringen in culturele
samenwerkingsprojecten met Nederlandse kunstenaars en musea. Dit jaar
bestaat de jury uit een aantal toonaangevende kunstprofessionals: Marina
de Vries (hoofdredacteur van het Museumtijdschrift), Yolande Zola Zoli van
der Heide (curator voor het Van Abbemuseum), Inez de Brauw (winnares NN
Art Award Publieksprijs 2022), Ali Keles (oprichter van de Lakeside
Collection en Founding Managing Partner van Lakeside Capital Partners) en
Elisah van den Bergh (curator van de NN Kunstcollectie).
Jongstleden woensdag 8 februari viel de kunstprijs ten deel aan de in
India geboren Monali Meher (1969). Zij is een veelzijdige kunstenaar die
de natuurlijke kwaliteiten van haar materialen gebruikt en vervormt om de
ruimte eromheen te transformeren. Van glaskunst tot de inzet van kruiden,
van fotografie tot performances. Zij studeerde in 1998 af aan de Sir J.J.
School of Arts in Mumbai. Twee jaar later begon ze aan een
residentieprogramma aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in
Amsterdam. Haar werk werd onder meer geëxposeerd in het Van Gogh Museum.
Eerder sleepte ze al andere prijzen in de wacht waaronder de Golden
Chimera Award voor innovatie en originaliteit. Momentel woont en werkt ze
in Gent (België).
Genieten
Tot en met zondag 12 februari kun je nog genieten van al het moois dat het
kunstaanbod bij Art Rotterdam biedt. Het is boeiend, mooi en soms met een
bijzondere vorm van schoonheid. Maar dat ligt ook een beetje aan ieders
smaak. In ieder geval is een bezoek de entreeprijs waard.
De gratis busdienst is trouwens alle dagen van de beurs beschikbaar
voor bezoekers.
